วาดเพลงกล่อมไทย

อาจารย์ชนิศา ชงัดเวช
Chanisa Changadvech

ที่มา และความสำคัญของการสร้างสรรค์ผลงาน

“วาดเพลงกล่อมไทย” เป็นผลงานสร้างสรรค์ ในโครงการที่จัดทำโดย ภาควิชาออกแบบนิเทศศิลป์ คณะมัณฑนศิลป์ ร่วมกับคณะดุริยางคศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร ได้รับงบประมาณสนับสนุนจากสำนักงานศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย กระทรวงวัฒนธรรม โดยนำเนื้อหาที่สร้างสรรค์ผลงานมาจากบทเพลงกล่อมเด็กดั้งเดิมของไทยที่เป็นมรดกทางภูมิปัญญาของชาติ อันแสดงถึงรากเหง้าชีวิตความเป็นอยู่ และวัฒนธรรมพื้นบ้านที่สืบต่อกันมาหลายชั่วอายุคน เป็นเครื่องรำลึกชาติกำเนิดของชนชาติ เพลงกล่อมเด็กเป็นวรรณกรรมมุขปาฐะแบบหนึ่งที่ยากจะระบุได้ว่าเริ่มร้องตั้งแต่สมัยใด หรือเริ่มร้องด้วยเนื้อหาใจความอย่างไรเพราะร้องต่อ ๆ กันมา1 โครงการฯ นี้ได้คัดสรรบทเพลงดั้งเดิมที่อ้างอิงได้และมีเนื้อร้องที่สืบต่อกันมายาวนาน บอกเล่าวิถีชีวิตท้องถิ่น ความเชื่อ ศีลธรรม ประเพณี และ ประวัติศาสตร์ สอดแทรกทั้งการอบรมสั่งสอน จัดเป็นเครื่องมือในการกล่อมเกลาบ่มเพาะจิตใจแก่เด็กและเยาวชน ด้วยภาษาที่ไพเราะคล้องจอง สนุกสนาน มีจินตนาการอันน่าอัศจรรย์และการเปรียบเปรยอย่างน่าสนใจ2 นอกจากนี้ยังสามารถเรียนรู้เรื่องราวชีวิตของคนสัตว์ และธรรมชาติ จากเนื้อหาบทเพลงที่คัดสรรมาอีกด้วย

ปัจจุบันเพลงกล่อมเด็กดั้งเดิมของไทยจำนวนมากได้เลิกร้องและถูกลืมเลือนไปแล้ว หลายครอบครัวเปิดเพลงตามสมัยนิยมให้เด็กฟัง หรือใช้หนังสือนิทานภาพและเพลงกล่อมเด็กต่างชาติมาอ่านและกล่อมลูกหลานแทน ซึ่งอาจเป็นด้วยภาพประกอบที่มีรูปแบบทันสมัยและเพลงในทำนองสากล จึงทำให้เข้าถึงเด็กและครอบครัวปัจจุบันได้ง่ายกว่าเพลงกล่อมเด็กของไทยแบบดั้งเดิม

การนำเสนอผลงานสร้างสรรค์ “วาดเพลงกล่อมไทย” นี้ จึงเป็นการสร้างสรรค์เพลงกล่อมเด็กในรูปแบบร่วมสมัยจากเนื้อหาดั้งเดิม โดยรวบรวมเพลงกล่อมเด็กจำนวน 22 บทเพลง จัดทำเป็นแอพพลิเคชั่น (application) ซึ่งเป็นสื่อเทคโนโลยีร่วมสมัยเข้าถึงเยาวชนและคนทั่วไปได้อย่างสะดวกง่ายดาย โดยสามารถเปิดชมแอนิเมชั่นและเรียนรู้เรื่องราวเกี่ยวกับเพลงกล่อมเด็กจากคอมพิวเตอร์แทบเลท (computer tablet) ด้วยภาพเคลื่อนไหวที่มีรูปแบบสวยงามร่วมสมัย แสดงถึงวัฒนธรรมไทยประกอบบทเพลงในท่วงทำนองสากลผสมผสานดนตรีไทย เพื่อเสริมสร้างเอกลักษณ์ สื่อสารเนื้อหาให้สนุกสนาน เข้าใจง่าย เกิดความประทับใจ กล่อมเกลาจิตใจให้อ่อนโยน ส่งเสริมทั้งการเรียนรู้ คุณธรรม กระตุ้นให้เกิดความภาคภูมิใจเห็นคุณค่าของความเป็นไทยมากขึ้นเพื่อดำรงไว้ซึ่งเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมและความเป็นเอกราชของชาติอย่างยั่งยืน

วัตถุประสงค์ของการสร้างสรรค์ผลงาน

• 1. เพื่อสร้างสรรค์สื่อเชิงโต้ตอบจากภาพประกอบเพลงกล่อมเด็กที่ข้ามยุคสมัย ให้เยาวขนและคนรุ่นใหม่เข้าใจได้ง่ายประกอบการเรียนรู้ มีความน่ารักสนุกสนาน เป็นสากล
• 2. เพื่ออนุรักษ์เพลงกล่อมเด็กที่เป็นสมบัติทางวัฒนธรรมของชาติโดยเผยแพร่ผลงานในรูปแบบของสื่อร่วมสมัย ที่สามารถเข้าถึงเยาวชนได้ง่ายไม่จำกัด เพื่อกระตุ้นและกล่อมเกลาจิตใจให้มีความเข้าใจและภาคภูมิใจในความเป็นไทยมากขึ้น
• 3. เพื่อใช้เป็นสื่อในการส่งเสริมความรักความผูกพันและความอบอุ่นในครอบครัว ซึ่งอาจเป็นทางหนึ่งที่ช่วยแก้ปัญหาทางอารมณ์และสังคมให้แก่เยาวชนได้

วัสดุอุปกรณ์ในการสร้างสรรค์ผลงาน

สีอะครีลิค สีน้ำ สีไม้ พู่กัน กระดาษชนิดต่าง ๆ เครื่องคอมพิวเตอร์ ห้องอัดเสียงและเครื่องบันทึกเสียง

เทคนิคในการสร้างสรรค์ผลงาน

• • สร้างภาพประกอบจำนวน 22ภาพ ด้วยเทคนิค เช่น สีอะครีลิค สีน้ำ สีไม้ และโปรแกรมคอมพิวเตอร์
• • สร้างสรรค์และเรียบเรียงเพลง ด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ผสมผสานเครื่องดนตรีไทย
• • สร้างภาพเคลื่อนไหว ด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์
• • สร้างแอพพลิเคชั่น ด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์

ขนาดของผลงานสร้างสรรค์

• • แอนนิเมชั่นประกอบเพลงเป็นดิจิตอลไฟล์ขนาด 2048 px X 1536 px จำนวน 22 เพลง ความยาว 60 นาที
• • แอพพลิเคชั่น “เพลงกล่อมไทย” และ “เพลงเด็กไทย” บนหน้าจอคอมพิวเตอร์องค์ความรู้ที่ได้จากการปฏิบัติงานสร้างสรรค์ หรือผลลัพธ์ที่ได้จากการสร้างสรรค์จากการปฏิบัติงานสร้างสรรค์ชุดนี้ ข้าพเจ้าได้แนวทางในการออกแบบภาพประกอบ ที่สามารถนำเสนอเรื่องราวของความเป็นไทยอย่างมีเอกลักษณ์ในรูปแบบที่เป็นสากล คือนักวาดสามารถออกแบบภาพด้วยลายเส้น สีและเทคนิคเฉพาะตน ในรูปแบบที่ร่วมสมัยและสื่อถึงความเป็นไทยได้ โดยประเด็นสำคัญอยู่ที่ความถูกต้องของข้อมูลอ้างอิงที่นำมาออกแบบ ทั้งคาแรคเตอร์และฉาก เช่น ลักษณะรูปร่างหน้าตาของคนไทยในวัยต่าง ๆ ที่ถูกต้องตามเนื้อหา เครื่องแต่งกายที่ไม่ผิดเพี้ยนหรือผสมปนเปกับวัฒนธรรมต่างชาติ ลวดลายของเสื้อผ้า โครงสร้างสัดส่วนของสัตว์ตามชนิดและพันธุ์ รวมทั้งการออกแบบฉากจากสถานที่และภูมิประเทศของไทย นอกจากนี้โครงสร้างของสีในแต่ละภาพที่มีความสอดคล้องกับเนื้อหาและบรรยากาศของเรื่อง ก็จะช่วยเสริมภาพลักษณ์ตามวิถึไทยให้เกิดความชัดเจนขึ้นเช่นกัน

เอกสารอ้างอิง

• • บทกลอนกล่อมเด็ก หอพระสมุดวชิรญาณ ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 2 พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพหม่อมเจ้าเหญิง(โต) กับหม่อมเจ้าชาย (พอ) ในพระเจ้าน้องยาเธอ กรมขุนสิงหวิกรมเกรียงไกร เมื่อปีระกา พ.ศ.2464. โรงพิมพ์ไทย กรุงเทพฯ
• • รองศาสตราจารย์กุหลาบ มัลลิกะมาส คติชาวบ้าน. พิมพ์ครั้งที่ 2. สมาคมภาษาและหนังสือแห่งประเทศไทย
• • ศาสตราจารย์ พต.หญิง คุณหญิงผะอบ โปษะกฤษณะ กับผู้จัดทำ เพลงกล่อมเด็กและเพลงประกอบการละเล่นของเด็ก ภาคกลาง 16 จังหวัด. สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ: คุรุสภา
• • ประเทือง คล้ายสุบรรณ์ ยุพิน ธชาศรี เพลงกล่อมเด็ก เอกสารประกอบการเรียนวิชาภาษาไทย หมวดวิชาภาษาไทย, วิทยาลัยครูพระนครศรีอยุธยา สุทธิสารการพิมพ์ 2517
• • ศาสตราจารย์ พต.หญิง คุณหญิงผะอบ โปษะกฤษณะ กับผู้จัดทำ เพลงกล่อมเด็กและเพลงประกอบการละเล่นของเด็ก ภาคกลาง 16 จังหวัด. สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงศึกษาธิการ: คุรุสภา
• • พรพิไล เลิศวิชา ไม้อ่อนย่อมดัดได้ ดั่งใจ. ฉบับพิมพ์สี: บริษัทธารปัญญาจำกัด
• • ผู้ช่วยศาสตราจารย์ สน สีมาตรัง และคณะ ช่างทอ ร้อยใจ เทิดไท้ ๗๒ พรรษา. วุฒิสภาจัดพิมพ์เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมงคล เฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ
• • แถบเสียงรวมเพลงกล่อมพระบรรทมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ เมื่อครั้งทรงพระเยาว์
• • ท่านผู้หญิงสง่า อิงคุลานนท์ ขับร้อง สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ รับผิดชอบการทำต้นฉบับแถบเสียง กองศิลปศึกษา กรมศิลปากร บรรจุเพลงและคนตรีประกอบ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ญาดา อรุณเวช ภาควิชาวรรณคดี คณะมนุษย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เรียบเรียงและจัดทำบท บริษัท อมรโปรดัคส์ จำกัดอนุเคราะห์การจัดพิมพ์ ดำเนินการครั้งแรก 500 ชุด เดือน มิถุนายน 2537
• • จิตรกรรมลายรดน้ำบนบานหน้าต่างของพระอุโบสถ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธิ์)